Chocoladereuzen maken miljardenwinsten terwijl cacaoboeren verarmen

Hershey, Lindt, Mondelēz en Nestlé, de vier grootste, beursgenoteerde chocoladefabrikanten, boekten sinds het begin van de pandemie in 2020 samen bijna $ 15 miljard winst uit zoetwarenproductie. De bedrijven betaalden gemiddeld meer uit dan hun totale nettowinst, 113 procent, aan aandeelhouders in 2022. Dit blijkt uit het Oxfam-rapport over de armoede van veel cacaoboeren in Ghana dat aan de vooravond van World Fair Trade Day gepubliceerd werd.

"Er wordt veel geld verdiend met chocolade maar dit gaat niet op voor de meeste cacaoboeren in Ghana. Zij werken keihard, draaien op voor veel risico’s en ze dragen de toenemende hoge kosten voor het telen van cacao, maar ze kunnen niet eens een leefbaar inkomen verdienen voor hun gezinnen. De focus van de chocoladereuzen ligt vooral op steeds meer produceren. Maar als de boeren geen eerlijke prijs krijgen voor hun cacaobonen blijft ‘duurzame’ of ‘uitbuitingsvrije’ chocolade een doel dat we nooit gaan halen," zo stelt Bart Van Besien, beleidsmedewerker bij Oxfam België.

Fabrikanten focussen op opbrengst

In het Oxfam-rapport "Towards a Living Income for Cocoa Farmers in Ghana" zijn de duurzaamheidsprogramma's van tien van de grootste chocoladefabrikanten en -handelaren die actief zijn in Ghana, tegen het licht gehouden. Hieruit blijkt dat de focus van de chocoladereuzen vooral ligt op het verhogen van de cacaoproductie. Uit Oxfam’s onderzoek blijkt het tegenovergestelde resultaat te zijn bereikt. De oogstopbrengsten van cacaoboeren in de toeleveringsketens van de bedrijven zijn sinds 2020 met maar liefst 25 procent gedaald. De strategie van de bedrijven om de productie te verhogen blijkt volledig ontoereikend voor het behalen van een leefbaar inkomen van boeren. Ook zijn de extra beloningen die deze bedrijven betalen als onderdeel van hun programma’s volstrekt onvoldoende voor de boeren om voedsel of andere basisbehoeften zoals kleding, huisvesting en medische zorg te betalen.

Boeren hebben geen leefbaar inkomen

Uit het Oxfam-onderzoek bij meer dan 400 cacaoboeren in Ghana bleek dat hun netto-inkomen sinds 2020 met gemiddeld 16 procent is gedaald. Het inkomen van vrouwen is zelfs met bijna 22 procent gedaald. Negen op de tien boeren zeggen dat ze er slechter aan toe zijn dan voor de pandemie.

Uit eerder onderzoek blijkt dat maar liefst 90 procent van de Ghanese cacaoboeren geen leefbaar inkomen verdient. Ongeveer 800.000 boeren in Ghana moeten overleven van slechts $ 2 per dag. Als zij $ 2.600 per jaar meer zouden verdienen dan komt een leefbaar inkomen in zicht. Gemiddeld per chocoladereep komt dit neer op 10 dollarcent extra. Eén van de gevolgen is dat veel cacaoboeren zich gedwongen voelen om hun land te verkopen aan illegale mijnwerkers of zelf over te gaan tot vervuilende en illegale grondstoffendelving om hun inkomen aan te vullen.

‘Deze schrijnende tegenstelling tussen de schamele inkomens van de cacaoboeren en de megawinsten van de chocoladereuzen laat opnieuw zien dat de markt zelf dit niet gaat oplossen. Daarom is wetgeving op internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen noodzakelijk. Oxfam België roept de Belgische politiek op om een voortrekker te zijn in de zorgplichtwetgeving, dat eind deze maand op Europees niveau ook wordt besproken, zo stelt Van Besien. Vorig jaar keurde het Europees Parlement wel al een nieuwe wet goed om de invoer in de EU van cacao en andere grondstoffen te verbieden als deze verband houden met ontbossing.

Ondertussen geeft Oxfam met het Bite to Fight-chocoladeproject zelf het goede voorbeeld in Ivoorkust. Oxfam betaalt een fors hogere prijs boven de fairtradeprijs. De boeren investeren deze inkomsten in duurzame teelttechnieken, zetten in op andere gewassen (naast cacao) om hun inkomen te diversifiëren en komen op voor gendergelijkheid.