Vegan leer dat zichzelf herstelt

In bepaalde opzichten is leer een fantastisch materiaal. Het is sterk, gaat lang mee en avontuurlijke archeologen zweren erbij. Aan de andere kant komt het doorgaans van dieren en dat brengt een hele resem aan problemen met zich mee. Het welzijn van de dieren is vaak problematisch, de vee-industrie zorgt voor grootschalige ontbossing en leerlooien gebeurt meestal met zeer schadelijke producten. Een duurzamer alternatief zou dus zeker welkom zijn en daar wordt ook hard aan gewerkt. Er bestaan al producten uit appelleer, ananasleer, cactusleer en paddenstoelenleer. Al is die laatste technisch gezien niet gemaakt van paddenstoelen.

De paddenstoel zoals we die kennen; wit, zacht, schattig en lekker met een teentje look, is eigenlijk de vrucht van een schimmel of fungi. Het echte werk gebeurt in de schimmeldraden of het mycelium. Dat is een uitgebreid netwerk van draden of ‘hyfen’ die meestal onder de grond of in een ander substraat (zoals rottend hout of koffiegruis) zitten. We kunnen hier niet eens beginnen te vertellen hoe wonderbaarlijk mycelium is en wat je er allemaal mee kan doen. Je kan er mee bouwen, ontwerpen, ruimteschepen teleporteren en dus ook leer van maken.

Word wakker chlamydospoor!

Afhankelijk van het productieproces zou myceliumleer zelfs zichzelf kunnen herstellen. Tot die conclusie komt een recent onderzoek waar Elise Elsacker, postdoctoraal onderzoeker aan de VUB, aan meewerkte. Het team kweekte mycelium in een oplossing met een mix van voedingsstoffen. De schimmeldraden groeiden in een laag bovenop de oplossing. De onderzoekers haalden die laag eraf, wasten en droogden ze en maakten er leer van. Daarbij gebruikten ze temperaturen en chemische stoffen die mild genoeg zijn om delen van de schimmel, genaamd chlamydosporen, intact te laten. Chlamydosporen zijn kleine knobbeltjes in het mycelium, die door het verwerkingsproces in een soort winterslaap terecht komen.

De onderzoekers maakten een aantal gaten in het myceliumleer en brachten er dezelfde mix van voedingsstoffen op aan. Daardoor ontwaakten de chlamydosporen en groeiden de gaten weer dicht. De herstelde zones waren achteraf even sterk als het onbeschadigde leer, al bleef de schade wel zichtbaar. Het onderzoek is voorlopig nog een proof-of-concept. Zo is het materiaal omwille van het milde productieproces nog niet zo sterk als andere vormen van myceliumleer en moeten we nog beter kunnen controleren wanneer de chlamydosporen wel en niet gaan groeien.