Chirurg zamelt ziekenhuisafval in en geeft het een tweede leven met GreenCycl

Ziekenhuizen zorgen voor 7 tot 8 procent van de jaarlijkse Nederlandse CO2-uitstoot. Dat is net zoveel als Tata Steel en de Nederlandse Spoorwegen in een jaar samen uitstoten. Volgens Joost van der Sijp, oncologisch chirurg en medeoprichter van GreenCycl kan Nederland een gidsland worden in het vergroenen van de zorg. “Laat de werkplaats ook een experimenteerplaats zijn.”

Drie jaar geleden richtte Van der Sijp samen met Bart van Straten, een oude kennis die hij per toeval tegenkwam in de bar, GreenCycl op. Van Straten is mede-eigenaar van Van Straten Medical, een familiebedrijf dat de productie en verkoop van chirurgische instrumenten en andere wegwerpproducten voor haar rekening neemt. “We hebben een gezamenlijke belangstelling: we zien dat er ontzettend veel ziekenhuismateriaal na eenmalig gebruik wordt weggegooid”, zegt Van der Sijp.

Naast Van Straten Medical betrok Van der Sijp ook sterilisatiebedrijf CSA Services en een universitair docent sustainable surgery aan de TU Delft bij het bedrijf. “Die combinatie van mensen is uniek. Met al onze kennis weet ik zeker dat we dit bedrijf groot kunnen maken en de verduurzaming in de zorg kunnen versnellen.”

Hoe zorg jij voor snelle verduurzaming?

“In het ziekenhuis als chirurg en chief medical buyer zie ik hoe ongelofelijk veel spullen we eenmalig gebruiken en weggooien. Na een operatie hebben we 4 tot 8 zakken met afval. Je zou denken: dat moet toch anders kunnen?

In mijn tijd was milieu totaal geen issue: het stond niet op de agenda. We dachten niet na over het gebruik van consumptiegoederen. Grondstoffen waren goedkoop en daarom bleven we maar produceren. Nu heb ik een schuld in te lossen voor de jongere generatie.

Mijn missie is om dit stukje in de zorg te vergroenen en echt circulair te maken. Wij zijn tot nu toe het enige bedrijf die in staat is om dat te doen.”

Wat doen jullie bij GreenCycl?

“We zamelen oud ziekenhuisafval in en maken er nieuwe producten van die gebruikt worden in het ziekenhuis. Denk aan gebruikte tangen, pincetten, blauwe doeken en complexe instrumenten. Al dat materiaal sorteren we en smelten we om tot manden waar instrumenten in klaar liggen, herbruikbare bekers en telefoonhouders voor aan de ziekenhuisbedden.

We hebben nu ook voor het eerst een product gemaakt dat gebruikt wordt in de centrale sterilisatie. Het zijn blauwe, plastic kruisjes die worden gebruikt om bepaalde tangen met een veer open te houden bij het reinigingsproces.

Na een lange tijd hebben we eindelijk goedkeuring gekregen voor certificering.

Het is namelijk niet makkelijk om van gerecycled materiaal spullen te maken voor in de zorg. In de wet staat namelijk dat ziekenhuisinstrumenten uit virgin materiaal moeten bestaan. Alles wat in contact is geweest met een patiënt, moet verbrand worden. Je krijgt dan een smurrie waar je niets mee kunt.

Wat is volgens jou een manier om wél meer gerecycled materiaal te gebruiken?

“Je ziet dat de wetgeving achter loopt op de actualiteit – zoals bijna altijd het geval is. Het is aan ons de taak om te laten zien dat de producten van gerecycled materiaal net zo goed of zelfs beter zijn dan de producten gemaakt uit virgin materialen. Zodra we dat kunnen aantonen, hopen we een verandering in gang te zetten.

Bovendien moeten we een ander verdienmodel bedenken, en daar moeten fabrikanten ook aan wennen. Nu wordt veel van wat er in de operatiekamer gebruikt wordt naar speciale verbrandingsovens in Dordrecht gebracht. Ziekenhuizen moeten betalen om dat ‘besmette afval’ te laten verbranden.

Bovendien verwachten we dat er voor de ziekenhuizen binnenkort – net als bij grotere bedrijven - CO2-heffingen komen. Dan gaat de prijs van het verbranden van afval al helemaal stijgen doordat er CO2 vrijkomt bij de verbranding van dat afval.

Wij bieden een duurzaam en financieel aantrekkelijk alternatief: we halen dat afval op en maken van gratis ziekenhuisafval nieuwe grondstoffen. Daardoor heeft dit bedrijf ook een verdienmodel.”

Wat voor type leider is daarvoor nodig?

“Er is heel veel intrinsieke motivatie onder het ziekenhuispersoneel om de zorg te verduurzamen. Vooral in de operatiekamers. We moeten iedereen erbij betrekken en medeverantwoordelijk maken. Daardoor gaat het creatieve brein aan de slag en komen we met innovatieve ideeën.

Laat de werkplaats ook een experimenteerplaats zijn. Uiteraard staat de beste zorg voorop, maar we mogen best iets meer innovatie binnenbrengen.

Is innovatie en experimenteren niet lastig met stroeve wetgeving?

“Wet- en regelgeving zit niet mee, maar richtlijnen zijn bedoeld om er gemotiveerd vanaf te wijken.

Als ik alleen maar volgens de richtlijnen zou werken, dan zou in principe iedereen dokter kunnen worden. En dat is nu juist niet de bedoeling: een richtlijn is een kapstok, maar dat wil niet zeggen dat je er altijd hetzelfde jasje aan moet hangen. Daardoor halen we innovatie uit onze maatschappij.

Een goede leider moet lef hebben en uit die angstcultuur durven stappen. Ik ben redelijk eigenwijs en dat wordt me niet altijd in dank afgenomen. Je kunt soms best een ander pad volgen om je uiteindelijke doel te bereiken.”

Welk doel heb je voor ogen?

“We willen heel graag onze fabriek in de Meern bij Utrecht opschalen. We moeten nu ziekenhuizen in de wacht zetten omdat we niet voldoende capaciteit hebben om het afval te verwerken, want we hebben maar één oven.

Op dit moment zitten we in de fase van een start-up die naar een scale-up gaat. Daarom hebben we investeerders nodig om te kunnen groeien. Als het lukt om die te vinden, hopen we over drie tot vijf jaar werkzaam te zijn in de Benelux, Duitsland en Denemarken. Daarmee willen we Nederland koploper laten zijn in het vergroenen van de zorg.”

Dit interview namen we over van ChangeInc.