Moed, de missing link in leiderschap

Moed is de bepalende factor in bijna alle leiderschapsvraagstukken. Moed naar buiten tonen begint bij moed naar binnen te tonen. Daarvoor moet je onder ogen zien dat je je soms wel laf gedraagt en soms nalaat om dingen te doen die je zou moeten doen. Wil je, als ondernemer of manager, daar even bij stil staan, dan is deze column daarvoor een gedroomde kans.

Moed

Uit eigen ervaring weet ik dat moed een belangrijk element is als CEO van een bedrijf. Dat was ook de reden om het boek van Andor de Rooy over moed en gedurfd leiderschap grondig te lezen. Daardoor kan ik moed bespreekbaar maken en mijn ervaringen daarmee met jullie delen.

Moed is volgens hem een eigenschap die ervoor zorgt dat je doet wat je moet doen. Tijdens zijn lange staat van dienst als organisatiedeskundige heeft hij veel slimme, ambitieuze en verantwoorde leidinggevenden uit het bedrijfsleven leren kennen. Daarbij viel het hem op dat hen regelmatig de moed ontbrak om iets te doen wat ze moesten doen. Daarom wijdde hij er een boek aan.

Moed is een positief alternatief voor de angstige en negatieve tendens die ik bespeur in organisaties en in de maatschappij. Er is behoefte aan  moed als tegengif.

De thesis van het boek luidt: leiderschap kan niet zonder moed, maar moed kan ontwikkeld worden. Daarbij legt hij drie grote klemtonen, namelijk op de kritieke momenten om moed op te brengen, bij de rol van het moedmotief en bij de omgang met de onvermijdelijke eigen pijn en angst.

De kritieke momenten voor moed

Die kritieke momenten kunnen zowel betrekking hebben op grote leiderschapsvragen maar ook op kleine dagdagelijkse momenten. Paul Polman, CEO van Unilever, geeft op zijn Hofstadlezing in 2013 een voorbeeld van één van die grote leiderschapsvragen: “Geconfronteerd met  grote uitdagingen heeft de zakenwereld een keuze. We kunnen de huidige situatie laten voor wat die is, onze kop in het zand steken en hopen dat het wel overwaait. Met de huidige korte zittingstermijnen van CEO’s is dit een aantrekkelijke optie. Zo blijven we een deel van het probleem. Of we kijken de realiteit in de ogen. Tonen moed en zien de uitdagingen onder ogen. En maken we onderdeel uit van de oplossing.”

Uit mijn eigen ervaring in het bedrijfsleven weet ik dat er moed nodig is om de lange termijn strategie in de praktijk om te zetten en alle nodige investeringen te doen in mensen en uitrusting voor het voortbestaan van het bedrijf op lange termijn, vooral als dit tot mindere resultaten op korte termijn leidt.

Moed is niet uitsluitend het domein van grote leiderschapsvragen. Juist kleine momenten zijn vaak belangrijk. Hoe ga je om met humor op het randje in een team? Een goede grap verluchtigt de werksfeer. Maar wat  als de grap ten koste van iemand gaat en een grens overschrijdt? Laat je het momentum glippen door een gebrek aan moed of grijp je in? Door af  te zien van interventie ben je er medeverantwoordelijk voor dat de norm verschuift.

Op basis van mijn jarenlange loopbaan als CEO van Boss Paints denk ik dikwijls dat kleine en dagdagelijkse aanleidingen misschien wel de belangrijkste momenten zijn om moed te tonen. Ik geef enkele voorbeelden:

• Heb je de moed om je zelf kwetsbaar op te stellen? En durf je dan – bij de aanpak van problemen - eerst je eigen falen en mislukkingen toe te geven vooraleer je naar het aandeel van collega’s gaat wijzen?
• Heb je de moed om je nederig op te stellen door afstand te doen van priviléges en statussymbolen, zoals bijvoorbeeld een duurdere bedrijfswagen, een gereserveerde parkeerplaats, een groter kantoor, een luxueuzere kantoorinrichting, enz.?
• Durf je de verantwoordelijkheid op te nemen voor mislukkingen en de anderen het krediet te geven voor het succes?
• Durf jij je publiekelijk te excuseren voor je persoonlijke tekortkomingen in de communicatie met medewerkers uit je bedrijf?
• Leg je de moed aan de dag om als leidinggevende zichtbaar en aanspreekbaar te zijn als de situatie het vereist én de emoties hoog oplopen en om daarbij zelf confrontaties aan te gaan, zelfs als je daarvoor uit de eigen comfortzone dient te komen?
• Heb je de moed om moeilijke beslissingen over ontslag niet naar de personeelsdienst te delegeren, maar zelf een meeting met de betrokken afdeling voor te zitten en daarbij respect te betuigen voor de ontslagenen, maar ook aandacht te vragen voor de andere kant van het verhaal?

Over het moedmotief.

Moedmotieven geven steun.  Ze vormen bronnen van moedig gedrag. Op moeilijke momenten kan je er op terugvallen. Professor Paul de Blot van Nyenrode heeft het over het belang van bezieling om je moedig te gedragen: “Het is een innerlijke zekerheid die ontstaat omdat je weet wat je wilt, waarbij je een droom navolgt die buiten het rationele of zakelijke ligt. Het is de bezieling van leiderschap.”    

Je droom is m.a.w. een bron voor je moedig gedrag. Net zoals de missie of visie een houvast kunnen bieden om moedige beslissingen te nemen bijvoorbeeld in het afwegen van investeringen in de continuïteit van het bedrijf op lange termijn, tegenover het behalen van korte termijn doelstellingen.

De omgang met de eigen pijn en angst

Voor elke ondernemer of manager moet het duidelijk zijn dat angst en pijn bij het leiderschap horen. Het is zaak om ermee te leren omgaan. Kan je er al lachend mee wegkomen? Het laten lachen van mensen wordt niet snel als negatief betiteld. Maar een leider die opmerkelijk veel grappen maakt, doet dat misschien wel om de werkelijkheid onder het tapijt te vegen.

Welke vragen heb jij?

Waar heb jij nooit of slechts zelden over gepraat? Welke angstgevoelens onderken je bij jezelf? Op welke momenten spelen die gevoelens jou parten? Kijk jij je angst dan in de ogen?

Neem gerust contact op. Wie weet tot welke inzichten een gesprek kan leiden.