Hergebruik van grondstoffen, hergebruik van talent

“Het moeilijkst?” Sobhi Alsayed Ahmad moet niet lang nadenken. “Die apparaatjes voor bankkaarten die je in winkels vindt. Of glucosemeters. Die zijn ellendig om uit elkaar te halen.” Sobhi is het uiteenschroeven ondertussen ontgroeid. Hij is nu instructeur in het atelier van Steunpunt Tewerkstelling (STW) voor collega’s die computers, modems, servers en ander digitaal materiaal uit elkaar halen en de onderdelen zorgvuldig sorteren. Overal in het atelier staan grote en kleine bakken met plaatjes, schroeven en andere onderdelen, tot het kleinste stukje gescheiden.

In 2016 vond Sobhi zijn weg naar STW. Hij was gevlucht uit Syrië, waar hij voor de oorlog aan de slag was geweest als reparateur van laptops. “Ik wilde hier werk doen dat voor België belangrijk is.” Het OCMW van Antwerpen stuurde hem voor werkervaring naar STW, dat ook erkende beroepsopleidingen organiseert voor werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt en hen begeleidt naar werk. “Ik begon bij de demontage en ging daarna naar de reparatie van busspiegels.”

Met deze twee activiteiten om werkervaring, werkritme en werkattitude op te doen, helpen de negen deelnemers meteen ook de afvalberg te verkleinen en kostbare grondstoffen te recupereren. De gesorteerde onderdelen gaan namelijk terug naar de klanten, die ze doorverkopen aan recyclingbedrijven zoals Umicore dat er edelmetalen uithaalt voor nieuwe toepassingen. Het project – Waste for jobs – krijgt steun van het ING Fonds, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.

Toegegeven, zegt STW-coördinator Björn Cuypers, het feit dat dit werkervaringsproject helpt om grondstoffen te hergebruiken en de circulaire economie te realiseren, is niet meteen bezorgdheid nummer één voor de deelnemers. “Zij hebben andere dingen aan hun hoofd.

Ook voor ons gaat het in de eerste plaats om het ‘hergebruik’ van de talenten van deze mensen die kansen gemist of niet genomen hebben, en die we willen activeren.

De cursisten krijgen daarom ook een jobcoach, een trajectcoach en een taalcoach naast zich op de werkvloer. “We geven ze bovendien een VCA-opleiding, taalcoaching en wiskunde, en we helpen hen hun theoretisch rijbewijs te behalen. Ondertussen schaven we aan attitude en werkhouding, en ondersteunen we met andere problemen zoals schulden of administratieve problemen, zodat die hun toekomst niet hypothekeren.”

En natuurlijk zijn er de lessen Nederlands, ook op de werkvloer. Terwijl Mohamed Sekeriye in het demontage-atelier worstelt met een recalcitrant moederbord, werpt hij af en toe een blik op het overzicht van vervoegingen dat op het werkblad gepind hangt. Boven zijn hoofd, over de hele lengte van de muur, hangen tekeningen van gereedschap, met de woordenschat voor de instrumenten en voor de handelingen die je ermee verricht, in korte, heldere zinnen. Survival-Nederlands.

“Veel deelnemers nu zijn nieuwkomers,” zegt Cuypers. “Meestal hebben we ook Nederlandstaligen die collega’s kunnen helpen met het Nederlands, maar op dit moment is dat niet zo. De deelnemers hebben daarom zelf gevraagd of we de muur over het gereedschap konden maken.”

Ze vroegen dat tijdens de maandelijkse participatievergaderingen, waarmee STW hun een stem wil geven, hun zelfvertrouwen wil versterken en de werking van de vzw verbeteren.

Ook Sobhi sprak nauwelijks Nederlands toen hij begon. Ook hij zag zijn zelfvertrouwen groeien. “Ik was zelfstandige in Syrië. Ik heb hier een andere kant geleerd: werken in groep, en nu leiding geven, en zo de werkvloer beter maken. Mijn hart is nu hier bij STW. Wat er daarna komt, weet ik niet. Ik kijk op dit moment niet te ver vooruit, na wat ik heb meegemaakt.”

Andere deelnemers doen dat wel.

Het overzicht van ex-collega’s die een baan hebben gevonden, is een populair item op de agenda van het maandelijks overleg.

“We zoeken stageplekken bij de bedrijven in ons netwerk en proberen zo steeds de juiste man op de juiste plaats te krijgen. De behoefte aan personeel is groot.” De circulaire economie is ook een groeisector, al belanden ex-STW’ers niet altijd bij recyclingbedrijven.

Ook STW blijft zoeken naar nieuwe manieren om die poot van haar activiteiten uit te breiden, omdat hij ook bescheiden inkomsten genereert waarmee de vzw extra deelnemers kan opleiden. “Met de steun van het ING Fonds wil STW op zoek naar extra bedrijven om computermateriaal voor te demonteren, en naar andere stelplaatsen van De Lijn of MIVB voor de reparatie van buitenspiegels,” zegt Cuypers.

Bovendien geeft ook de ICT-dienst van STW, waar vier jongeren werkervaring opdoen, computers en laptops een nieuw leven. “Onze deelnemers, die zelf in opdracht van het OCMW bij ons zijn, maken gebruikte laptops van het OCMW van Antwerpen gebruiksklaar voor de klanten van het OCMW, die ze dan tegen een goedkope prijs kunnen aan kopen.” Dit project zou worden uitgebreid naar smartphones.

En er zijn nog wildere plannen, bijvoorbeeld om met 3D-printing onderdelen te printen om toestellen te kunnen repareren. Want hoewel de circulaire economie voor STW in de eerste plaats een middel is om zijn doel – werkervaring en nadien een baan voor kwetsbare werknemers – te bereiken, heeft het idee van hergebruik er stevig wortel geschoten.