EU-ontwerprichtlijn schetst kader zorgplicht voor bedrijven

Deze ontwerptekst zal verder worden behandeld in de COMPET raadswerkgroep (Raad Concurrentievermogen) en de Werkgroep Vennootschapsrecht. De bedoeling is om dit te finaliseren voor de EU-verkiezingen van 2024, dus mogelijks tijdens het Belgische EU-voorzitterschap.

Dit zijn de krachtlijnen

• Bedrijven moeten een due diligence-systeem opzetten om negatieve effecten van hun activiteiten (of die van dochterbedrijven) op mens en milieu te identificeren, te beëindigen of te vermijden. Bedrijfsstrategieën moeten eveneens compatibel zijn met het Klimaatakkoord van Parijs.
• Het toepassingsgebied betreft vooral grote bedrijven (meer dan 500 werknemers) met een hoge totale jaaromzet (€150 mio) of middelgrote bedrijven (meer dan 250 werknemers) in sectoren met grote impact (land- en bosbouw en visserij, mijnbouw, textiel).
• Kmo's worden dus uitgesloten maar ondervinden mogelijkerwijze indirect gevolgen als ze zich binnen de waardeketen van grotere bedrijven bevinden. Er is ruimte voor ondersteunende (overheids)maatregelen en de Commissie zal richtsnoeren over model contractuele clausules uitwerken.
• Ook grote bedrijven van buiten de Europese Unie met activiteiten in de Unie worden geviseerd. Dit is opmerkelijk want het toepassingsgebied gaat op deze manier verder dan de bestaande Franse en Duitse wetgeving.
• Bedrijven moeten klachten kunnen ontvangen en jaarlijks rapporteren. Lidstaten moeten een nationale controle-autoriteit aanduiden om deze regels af te dwingen (boetes en dwingend optreden). Bedrijven kunnen ook burgerrechtelijk aangesproken worden als ze negatieve effecten niet hebben kunnen voorkomen. Grondig uitgevoerde due diligence speelt dan logischerwijs wel in het voordeel van het aangesproken bedrijf.
• Bedrijfsleiders worden ook rechtstreeks aangesproken, want ze moeten in hun beslissingen rekening houden met duurzaamheid, mensenrechten, klimaatverandering en milieu effecten.
• Bedrijven die beroep willen doen op overheidssteun, moeten aantonen dat ze geen sancties opgelegd kregen wegens niet-naleving van deze richtlijn. Dit is dus relevant voor subsidieverstrekkers.
• De regels zouden twee jaar na de inwerkingtreding van toepassing zijn voor de eerste reeks bedrijven en vier jaar later voor bedrijven in risicosectoren.