CE Kompas
Het CE Kompas is een analysetool die aangeeft welke accenten van circulaire economie gelegd worden in een circulair project.
Het instrument werd in 2018 ontwikkeld door Vlaanderen Circulair. Het Steunpunt Circulaire Economie zorgde voor de methodologische onderbouwing. Het CE Kompas werd oriënterend uitgetest op projecten die ingediend werden bij Vlaanderen Circulair voor de Open Call Circulaire Stad en Ondernemen ronde 2017.
Het Kompas scoort een circulair project op 2 dimensies: ketenstappen en R-strategieën.
1. Ketenstappen
Wat zijn ketenstappen?
Ketenstappen zijn de klassieke stappen of fasen in de waardeketen van een bedrijf. Beginnend met het design van producten en diensten, het kiezen van grondstoffen, de eigenlijke productiefase, het regelen van de logistiek, de distributie, de gebruiksfase en tot slot het levenseinde van een product. Daarnaast werd ook een fase ‘strategie & beleid’ toegevoegd die gaat over het nemen van strategische beslissingen en aandacht voor de bredere inbedding van het project.
Hoe moet ik mijn resultaat op de dimensie 'ketenstappen' interpreteren?
Het CE Kompas geeft aan op welke stappen uit de waardeketen jouw project inzet. Idealiter zet jouw project in op zoveel mogelijk stappen doorheen de keten. Beperkt je project zich tot één of enkele stappen, dan kan je terugkeren naar de invulpagina om te kijken welke acties mogelijk zijn in andere stappen van de waardeketen.
2. R-strategieën
Wat zijn R-strategieën?
Er zijn heel wat manieren om zorg te dragen voor materialen en producten in een circulaire economie. Zulke mogelijkheden vind je vaak opgelijst als zogenaamde R-strategieën (de letter R omdat in het Engels de meeste van deze strategieën met het voorvoegsel Re- beginnen). De vaakst geciteerde en meest bondige lijst bestaat uit drie van zulke strategieën: Reduce - Reuse - Recycle. Er zijn ook meer uitgebreide varianten, tot wel tien strategieën.
Gebaseerd op eerder werk van het Planbureau voor de Leefomgeving Nederland en circulairondernemen.nl heeft Vlaanderen Circulair een eigen compilatie van R-strategieën gemaakt. Hiermee willen we vooral onze eigen visie over wat allemaal kan bijdragen aan de circulaire economie in de verf zetten.
De onderste strategieën in onze lijst (Reduce, Reuse, Repair & Remake, Recycle) gaan vooral over producten, materialen en processen. Helemaal onderaan staat Recycle: hier is het oorspronkelijke product niet meer herkenbaar. Bij Repair & Remake is dat deels zo, bij Reuse geheel. De idee is dat hoe hoger in de lijst, hoe hoger de vermeden milieu-impact, omdat een product opnieuw gebruiken doorgaans veel minder energie en moeite vergt dan een product opbouwen vanuit gerecycleerde materialen.
De bovenste drie strategieën (Resilience, Rethink, Redesign) overstijgen het niveau van individuele producten en materialen. Door bovenaan in onze lijst van R-strategieën zoveel ruimte te voorzien hiervoor, willen we aangeven dat circulaire economie veel meer is dan materialen en technologie: het gaat ook over innovaties in systeemdenken, verdienmodellen of productontwerp. Doorgaans zijn de potentiële positieve effecten op het milieu nog veel groter.
Hoe moet ik mijn resultaat op de dimensie R-strategieën interpreteren?
Scoor je vooral in de lagere helft van de lijst, dan wil dat zeker niet zeggen dat dit een minder resultaat zou zijn in het licht van de circulaire economie. Wel is het een aanmoediging om te kijken wat er nog meer mogelijk is door verder te gaan dan producten, materialen en processen. Je kan terugkeren naar de invulpagina en enkele alternatieve operationele veranderingen aanklikken die je nog meer mogelijk acht in jouw project, en vervolgens kijken hoe dat uitdraait in de R-strategieën.